Ad-hocoplossing / ad hoc-oplossing / adhocoplossing (2024)

Een ad-hocoplossing is een oplossing die maar in één geval werkt of die maar voor even zal werken. Deze samenstelling bestaat uit een Latijnse woordgroep (ad hoc) en een zelfstandig naamwoord (oplossing). In samenstellingen die beginnen met zo’n anderstalige woordgroep, moet je volgens de officiële spellingregels een streepje zetten tussen de woorden van de woordgroep.

In ad-hocoplossing is het streepje na ad dus verplicht. Voor de leesbaarheid mag je trouwens een extra streepje invoegen: ad-hoc-oplossing is ook goed. Ook in bijvoorbeeld haute-couturewinkel, lollo-rossosalade en tai-chicursus is het streepje verplicht. (Met een extra streepje voor de duidelijkheid: haute-couture-winkel, lollo-rosso-salade en tai-chi-cursus.)

Voor samenstellingen met Engelse delen (zoals humanresourcesafdeling) gelden andere regels: die schrijf je helemaal aan elkaar. Dat geldt ook voor Nederlandse samenstellingen als langeafstandsloper.

Meer voorbeelden met ad hoc:

• ad-hocanalyse, ad-hoc-analyse
• ad-hocbeslissing, ad-hoc-beslissing
• ad-hocbestuur, ad-hoc-bestuur
• ad-hoccomité, ad-hoc-comité
• ad-hoccommissie, ad-hoc-commissie
• ad-hocinitiatief, ad-hoc-initiatief
• ad-hoconderzoek, ad-hoc-onderzoek
• ad-hocoptie, ad-hoc-optie

Ad hoc komt ook weleens voor ná een zelfstandig naamwoord: commissie ad hoc, oplossing ad hoc. Dan staat er een spatie tussen alle woorden, net als in zinnen als: ‘Hij reageerde ad hoc’, ‘Haar oplossing was ad hoc bedacht.’

Vanillepanna-cotta

De buitenlandse woordgroep kan ook rechts in de samenstelling staan. Als je met vanille en panna cotta een samenstelling maakt, krijg je vanillepanna-cotta. (Met verduidelijkend streepje: vanille-panna-cotta.)

Klik op het tabblad ‘Voorbeelden’ voor een lange lijst voorbeelden die vergelijkbaar zijn met ad-hocoplossing.

Hieronder staat een lijst voorbeelden van samenstellingen met daarin een woordgroep uit een andere taal (met uitzondering vanhetEngels). Daarachter staat tussen haakjessteeds een voorbeeldzin waarin de woordgroep los wordt gebruikt.

• a-capellakoor, a-capella-koor (‘Ons koor zingt a capella’)
• ad-interimdirecteur, ad-interim-directeur (‘Deze directeur is ad interim aangesteld’)
• à-la-carterestaurant, à-la-carte-restaurant (‘De term à la carte betekent dat je zelf je menu kunt samenstellen op basis van de menukaart van een restaurant’)
• aloë-veracrème, aloë-vera-crème(‘De aloë vera heeft dikke bladeren’)
• aloë-veragel, aloë-vera-gel (‘Dealoë veraheeft dikke bladeren’)
• angina-pectorisaanval, angina-pectoris-aanval (‘Angina pectoris is een ernstige aandoening’)
• anorexia-nervosapatiënt, anorexia-nervosa-patiënt (‘Karen Carpenter leed aan anorexia nervosa’)
• a-prioribesluit, a-priori-besluit (‘Het besluit is a priori genomen’)
• a-priorikeus, a-priori-keus (‘De keus was a priorigemaakt’)
• art-decostijl, art-deco-stijl (‘Strakke en eenvoudige vormen zijn het kenmerk van art deco’)
• art-nouveaukunst, art-nouveau-kunst(‘De art nouveau is een Europese kunststijl, verwant aan de jugendstil’)
• au-bain-mariebereiding, au-bain-marie-bereiding (‘Verwarm de saus au bain-marie’)
• au-pairbureau, au-pair-bureau (‘Ze heeft als au pair in Londen gewerkt’)
• babi-pangangmenu, babi-pangang-menu (‘Babi pangang is geroosterd varkensvlees’)
• bain-mariepan, bain-marie-pan(‘Een pannenset van twee in elkaar passende pannen om voedsel au bain-marie te verwarmen’)
• bosvruchtenpanna-cotta, bosvruchten-panna-cotta(‘Panna cotta is een zoete Italiaanse roompudding’)
• chili-con-carnerecept, chili-con-carne-recept (‘Vanavond eten we chili con carne’)
• caffè-latteglas, caffè-latte-glas(‘Caffè latte is koffie met veel melk’)
• caramelpanna-cotta, caramel-panna-cotta (‘Panna cotta is een zoete Italiaanse roompudding’)
• commedia-dell’artefiguur, commedia-dell’arte-figuur (‘Harlekijn (Arlecchino) is een figuur uit de commedia dell’arte’)
• crème-brûléebrander, crème-brûlée-brander (‘Ik ben dol op crème brûlée’)
• cum-laudevermelding, cum-laude-vermelding (‘Zij studeerde cum laude af’)
• da-capoaria, da-capo-aria (‘Da capo betekent: ‘nog eens vanaf het begin’’)
• daging-rendangmenu, daging-rendang-menu(‘Daging rendang is een Indisch gerecht van met kokos gestoofd rundvlees’)
• de-minimisbeginsel, de-minimis-beginsel (‘De minimis is een uitdrukking uit de rechtspraak die lettelijk ‘over kleinigheden’ betekent')
• dolce-far-nientesfeer, dolce-far-niente-sfeer (‘Vakantie is voor mij vooral een dolce far niente’)
• eau-de-cologneflesje, eau-de-cologne-flesje (‘Eau de cologne betekent letterlijk ‘water van Keulen’’)
• en-blocclausule, en-bloc-clausule (‘Verzekeraars hebben vaak het recht om de premies en bloc, dus voor alle polishouders, te wijzigen’)
• en-blocbepaling, en-bloc-bepaling (‘De verzekeraar mag ook de voorwaarden van sommige verzekeringen en bloc wijzigen’)
• en-suitedeuren, en-suite-deuren (‘Ons vorige huis had een mooie kamer en suite’)
• ex-aequoreglement, ex-aequo-reglement (‘Bij een ex aequo geeft de laatst gereden wedstrijd de doorslag’)
• ex-antebeleidsevaluatie, ex-ante-beleidsevaluatie (‘Ex ante betekent ‘van tevoren’)
• ex-librisstempel, ex-libris-stempel(‘Een ex libris staat meestal voor in een boek’)
• ex-parteverbod, ex-parte-verbod (‘De uitspraak is in afwezigheid van de tegenpartij gedaan,dat wil zeggen ‘ex parte’ (letterlijk ‘ten dele’)’)
• ex-postevaluatie, ex-post-evaluatie (‘Ex post betekent ‘achteraf’of na ‘afloop’’)
• extra-murosactiviteiten, extra-muros-activiteiten (‘Studenten kunnen ook extra muros studeren’)
• feng-shuiopleiding, feng-shui-opleiding (‘Feng shui is een uit China afkomstige kunst om een harmonieuze inrichting te creëren’)
• fin-de-siècleroman, fin-de-siècle-roman (‘Deze roman is geschreven in het fin de siècle’)
• garra-rufabad, garra-rufa-bad (‘De Garra rufa wordt ook wel ‘knabbelvisje‘ genoemd’)
• haute-couturecollectie, haute-couture-collectie (‘Zij draagt alleen maar haute couture’)
• herpes-simplexvirus, herpes-simplex-virus (‘Herpes simplex wordt meestal ‘koortslip’genoemd’)
• in-situvitrificatie (‘Vitrificatie in situ wil zeggen dat verontreinigingen in de bodem ter plaatse worden verglaasd’)
• in-vitrofertilisatie, in-vitro-fertilisatie (‘Bij technieken die in vitro worden toegepast, wordt een deel van een organisme gebruikt’)
• in-vitromaturatie, in-vitro-maturatie (‘Bij technieken die in vitro worden toegepast, wordt een deel van een organisme gebruikt’)
• jeu-de-boulesbaan, jeu-de-boules-baan (‘Hij is een groot liefhebber vanjeu de boules’)
• laisser-fairehouding, laisser-faire-houding(‘Houding die gekenmerkt wordt door het idee ‘laisser faire’- laat iedereen zijn eigen zin doen’)
• latte-macchiatodrinker, latte-macchiato-drinker (‘Latte macchiatobestaat uit laagjes melk, koffie en melkschuim’)
• lollo-rossosalade, lollo-rosso-salade (‘Lollo rosso is een slasoort met gekrulde bladeren’)
• mastino-napoletanopup, mastino-napoletano-pup (‘De mastino napoletano is een grote hond’)
• multiple-sclerosepatiënt, multiple-sclerose-patiënt (‘Multiple sclerose betekent letterlijk ‘op vele plaatsen voorkomende weefselverharding’)
• nemo-teneturbeginsel, nemo-tenetur-beginsel (‘Nemo tenetur is Latijn voor ‘niemand kan verplicht worden’)
• nouveaux-richesfamilie, nouveaux-riches-familie (‘Een ander woord voor nouveaux riches is parvenu’s’)
• nouvelle-cuisinekookboek, nouvelle-cuisine-kookboek (‘Paul Bocuse is een belangrijke naam binnen de nouvelle cuisine’)
• nouvelle-vaguefilm, nouvelle-vague-film (‘Eric Rohmer is een van de belangrijkste figuren uit de nouvelle vague’)
• panna-cottapuddinkje, panna-cotta-puddinkje(‘Panna cotta is een zoete Italiaanse roompudding’)
• pencak-silatbeoefenaar, pencak-silak-beoefenaar(‘Pencak silat is een uit Indonesië afkomstige vechtsport’)
• pina-coladaco*cktail, pina-colada-co*cktail(‘Pina colada betekent letterlijk ‘gezeefde ananas’’)
• post-factumanalyse, post-factum-analyse(‘Post factum betekent ‘achteraf’’)
• post-factumcontrole, post-factum-controle (‘Een controle post factum is een achterafcontrole’)
• post-partumdepressie,post-partum-depressie (‘Post partum betekent letterlijk ‘na de bevalling’’)
• post-partumpsychose,post-partum-psychose (‘Post partum betekent letterlijk ‘na de bevalling’’)
• premier-risquedekking, premier-risque-dekking ('Premier risque betekent letterlijk ‘eerste risico’)
• pro-bonoadvocaat, pro-bono-advocaat(‘Pro bono betekent ‘voor het algemeen welzijn’’)
• pro-deoadvocaat, pro-deo-advocaat (‘De hulpverlening was pro deo’) (officieel: pro Deo enpro-Deoadvocaat of pro-Deo-advocaat)
• pro-formabijdrage, pro-forma-bijdrage (‘We betaalden een financiële bijdrage van pro forma € 1,-’)
• pro-formaprocedure, pro-forma-procedure (‘Deze procedure wordt ook wel pro forma gevolgd’)
• pro-formazitting, pro-forma-zitting (‘Deze zitting zal pro forma plaatsvinden’)
• pro-justitiarapportage, pro-justitia-rapportage (‘Er wordt pro justitia gerapporteerd’)
• pro-memoriepost, pro-memorie-post (‘Het agendapunt werd pro memorie toegevoegd’)
• pro-ratavergoeding, pro-rata-vergoeding (‘De vergoeding wordt pro rata berekend’)
• pro-ratovergoeding, pro-rato-vergoeding (‘De vergoeding wordt pro rato berekend’)
• qi-gongmeester, qi-gong-meester(‘Qi gong is een combinatie van ademhalingstechniek, concentratie en subtiele bewegingen’)
• spina-bifidapatiënt, spina-bifida-patiënt (‘Spina bifida betekent ‘gespleten ruggegraat’’)
• summa-cum-laudevermelding, summa-cum-laude-vermelding (‘Zij studeerde summa cum laude af’)
• tai-chicursus, tai-chi-cursus (‘Tai chi is van oorsprong een oosterse verdedigingskunst’)
• terra-sigillataschaal,terra-sigillata-schaal (‘Terra sigillata betekent letterlijk ‘gestempeld aardewerk’’)
• ton-sur-toninterieur, ton-sur-ton-interieur (‘Ton sur ton’ betekent letterlijk ‘kleur op kleur’)
• toties-quotiesaflaat,toties-quoties-aflaat (‘De Latijnse woordgroep toties quoties betekent ‘zo dikwijls als’’)
• uomo-universale-ideaal (beide streepjesverplicht vanwege klinkerbotsing) (‘Leonardo da Vinci was een uomo universale’)
• urbi-et-orbizegen, urbi-et-orbi-zegen (‘Urbi et orbi betekent letterlijk ‘aan de stad (Rome) en aan de (gehele) wereld’’)
• vanillepanna-cotta, vanille-panna-cotta (‘Panna cotta is een zoete Italiaanse roompudding’)
• viola-da-gambaconcert, viola-da-gamba-concert (‘De viola da gamba is een mooi instrument’)
• watermeloenpina-colada, watermeloen-pina-colada (‘Pina colada betekent letterlijk ‘gezeefde ananas’)
• xiang-qibeoefenaar, xiang-qi-beoefenaar (‘Xiang qi is het Chinese schaakspel’)

Als er tussen de delen van een anderstalige woordgroep al een streepje staat, blijft dat behouden in een samenstelling:

• deux-chevauxliefhebber, deux-chevaux-liefhebber(‘Je ziet nog maar zelden een deux-chevaux rijden’)
• deux-piècesontwerp, deux-pièces-ontwerp (‘Daar heb je de freule in d’r deux-pièces’)
• petit-beurrekoekjes,petit-beurre-koekjes (‘Een kopje thee met een petit-beurre gaat er altijd wel in’)
• ve-tsinallergie, ve-tsin-allergie (‘Ve-tsin wordt vaak gebruikt om de smaak van Chinese en Japansegerechten te versterken’)